A skoro nie można ich wykluczyć to jedynym sposobem staje się adaptacja do warunków, które sami sobie stworzyliśmy. I tutaj z pomocą przychodzi natura i adaptogeny.
Nazwa adaptogen wzięła się z języka łacińskiego od czasownika adaptare, co oznacza przystosowywać, dopasowywać. Za adaptogeny uważamy substancje roślinne, które wykazują specyficzny wpływ na ludzkie organizm. Adaptogeny niezależnie od pochodzenia łączy jedna wspólna cecha: skutecznie niwelują negatywne skutki długotrwałego stresu oraz wspomagają organizm w adaptacji do niesprzyjających warunków. Aby dana roślina mogła zostać zaliczona do adaptogenów musi spełnić trzy kryteria:
Adaptogeny, tak naprawdę nie są wcale nowym odkryciem. Dzisiejszy stresujący i zabiegany świat po prostu sobie o nich przypomniał. Historyczne źródła podają, że wiele z tych roślin było znane i stosowane od setek lat w medycynie dalekiego wschodu. Jedną z nich jest różeniec górski (Rhodiola rosea).
Różeniec górski zwany jest również złotym korzeniem lub korzeniem arktycznym ponieważ w medycynie wykorzystywany jest właśnie korzeń i kłącze tej rośliny.
Różeniec jest pochodzącą z górskich rejonów Chin i Syberii byliną, tworzącą bujne kępy. Posiada pędy, których wysokość waha się pomiędzy 30-50 cm. Nie wytwarzają one bocznych rozgałęzień i zakończone są drobnymi kwiatostanami zebranymi w podbaldachy. Liście są grube i mięsiste, pokryte grubą warstwą wosku co daje im charakterystyczny sinozielony kolor. Jest to roślina dwupienna co znaczy, że jedne osobniki wytwarzają tylko i wyłącznie kwiaty męskie, a inne rośliny tylko żeńskie. Kwiaty męskie są koloru żółtego do żołto-zielonego, żeńskie są czerwonawe i pozbawione płatków korony. Spotykane są również rośliny dwupienne, które w obrębie jednego kwiatostanu posiadają kwiaty zarówno męskie jak i żeńskie. Kłącza rożeńca są płytko zagłębione, bardzo grube a po roztarciu wydzielają charakterystyczny zapach podobny do zapachu róż, stąd też wzięła się nazwa rośliny.
Różeniec to roślina dość trudna i wymagająca w uprawie. Aby odnieść sukces musimy zapewnić jej glebę lekką, przepuszczalną na której nie dochodzi do zalegania wody. Trzeba pamiętać, że jako roślina pochodząca z terenów górskich, dla prawidłowego wzrostu wymaga stosunkowo niskich temperatur, nasłonecznienia oraz wysokiej wilgotności powietrza. Jest wytrzymała na mróz i suszę, ale niestety szybko kończy wegetację i rośnie bardzo powoli - z tego powodu najbardziej wartościowe kłącza, pełne leczniczych związków, uzyskujemy zazwyczaj dopiero po kilku latach uprawy (za optymalny termin zbioru uważa się 5-6 rok uprawy). W tym czasie niestety duże nakłady pracy należy przeznaczyć na utrzymanie plantacji w odpowiedniej czystości. Plusem natomiast jest, że rośliny różeńca są mało podatne na choroby, rzadko również obserwuje się większe nasilenie występowania szkodników.
Zbiór korzeni i kłączy przeprowadza się zazwyczaj jesienią - w październiku. Zbiór wiosenny jest rzadko spotykany, ponieważ rośliny rozpoczynają wegetację bardzo wcześnie, zaraz po stopnieniu śniegu. Zebrane części podziemne roślin po zbiorze należy dokładnie oczyścić, pociąć na drobniejsze kawałki i natychmiast wysuszyć w temperaturze 70-800C.
Różeniec przede wszystkim uważany jest za zioło adaptogenne. Mówi się, że pomaga przezwyciężyć wszystkie cywilizacyjne stresy. W pozyskiwanych w celach leczniczych kłączach i korzeniach zawarte są bowiem związki chemiczne, które wykazują silne działanie przeciwstresowe, wspomagając nasz organizm w adaptacji, czyli przystosowaniu się do zmieniających się czynników zewnętrznych na nas oddziałujących. Oznacza to w praktyce zwiększenie odporności na stres i jego łagodzenie. Te właściwości można obecnie uznać za szczególnie pożądane, gdyż dane szacunkowe mówią o tym, że blisko 80% współczesnych chorób ma podłoże stresowe. Substancje aktywne różeńca wspomagają pracę mózgu działając stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy, a w szczególności mają pozytywny wpływ na koncentrację, procesy uczenia się i zapamiętywania. Dlatego preparaty z różeńca stosowane są przy zaburzeniach pamięci czy zespołach otępiennych. Dodatkowo zmniejszają zmęczenie, regulują ciśnienie, poprawiają refleks, ostrość wzroku i słuchu. Wykorzystywany jest również wspomagająco przy leczeniu depresji i spadków nastroju. Ma ogólny, wzmacniający wpływ na stan psychofizyczny człowieka, dlatego wszelkie okresy przemęczenia, nadmiernego wysiłku czy rekonwalescencji po chorobach są wskazaniem do stosowania jego preparatów.
Jednym słowem złoty korzeń może sprawić, że trudno będzie wytrącić nas z równowagi, a stres nie przejmie kontroli nad naszym życiem.
Przy stosowaniu preparatów z różeńca należy pamiętać, że lepiej nie przyjmować ich po południu, bo mogą wystąpić problemy z zasypianiem, a także należy okresowo robić przerwy.
Marta Dobrowolska
PODR Boguchwała
Źródła:
Zdjęcie nr 1: pędy różeńca nie wytwarzają bocznych rozgałęzień i zakończone są drobnymi kwiatostanami zebranymi w podbaldachy
Zdjęcie nr 2: różeniec to roślina dwupienna. Kwiaty męskie są koloru żółtego do żołto-zielonego, żeńskie są czerwonawe i pozbawione płatków korony
