W ramach wsparcia z budżetu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 pomoc można otrzymać na:
Wnioski będą przyjmowane do 31 lipca 2023 r. wyłącznie za pośrednictwem aplikacji eWniosekPlus – jeden formularz uwzględnia wszystkie cztery interwencje.
Zalesianie gruntów rolnych
Jest to jednorazowe wsparcie na założenie uprawy leśnej oraz jej ochronę przed zwierzyną. O tę pomoc mogą ubiegać się osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego, a także jednostki organizacyjne gmin, powiatów czy województw. Wnioskujący powinni: być właścicielami lub współwłaścicielami gruntu, na którym chcą posadzić las (kwalifikujący się do wsparcia teren może być własnością małżonka wnioskodawcy); zobowiązać się do wykonania zalesienia zgodnie z wymogami planu zalesienia opracowanego przez nadleśniczego (jeżeli jest to przewidziane w planie, trzeba zobowiązać się do zabezpieczenia drzew i krzewów przed zniszczeniem); posiadać decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych (o ile jest to wymagane).
Jest też kilka wymogów dotyczących samych gruntów przeznaczonych do zalesienia. I tak: muszą być one wykazane w ewidencji gruntów i budynków jako rolne i muszą być użytkowane jako pola lub sady. Mogą to być również grunty z sukcesją naturalną (o ile planowane zalesienie będzie zgodne z planem zalesienia). Oprócz tego teren, na którym chcemy posadzić las, powinien być przeznaczony do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Pomoc w danym roku przyznawana jest maksymalnie do 40 ha. Ponadto, jeżeli działka przeznaczona pod zalesienie nie graniczy z lasem lub obszarem zalesionym, jej szerokość musi być większa niż 20 metrów. Działka powinna również być położona poza obszarami Natura 2000, rezerwatami przyrody, parkami krajobrazowymi lub narodowymi czy ich otulinami. I tu jest jeden wyjątek – zalesienie można wykonać na wspomnianych obszarach, o ile nie jest ono sprzeczne z celami ochrony tych obszarów, a w przypadku obszarów Natura 2000 z planami ochrony albo planami zadań ochronnych tych obszarów albo z celami ochrony tych obszarów.
W tej interwencji ważna jest również liczba sadzonek użytych do zalesienia – została ona precyzyjnie określona i jest uzależniona od gatunku wykorzystanego do zalesienia, np. dla sosny wynosi od 8 tys. do 10 tys. szt./ha, dla dębu lub buka – od 6 tys. do 8 tys. szt./ha.
Warto wiedzieć, że w kolejnych latach właściciel lasu będzie mógł ubiegać się o premię pielęgnacyjną (przez 5 lat) lub zalesieniową (przez 12 lat).
Tworzenie zadrzewień śródpolnych
I ta pomoc ma charakter jednorazowy. A o dofinansowanie mogą się ubiegać również osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego, a także jednostki organizacyjne gmin, powiatów czy województw. Wnioskujący muszą być właścicielami lub współwłaścicielami gruntu przeznaczonego pod zadrzewienie i zobowiązać się do wykonania zadrzewienia tworzącego zwarty obszar o powierzchni od 10 do 50 arów powiązany gospodarczo lub przyrodniczo. W jednym roku mogą otrzymać wsparcie do 40 ha.
Jeśli chodzi o działkę przeznaczoną pod zadrzewienie, musi ona mieć szerokość co najmniej 4 m, ale nie więcej niż 20 m. Pomocą mogą być objęte grunty będące własnością małżonka wnioskodawcy. Do zadrzewienia należy użyć co najmniej 3 różnych gatunków lub rodzajów drzew lub krzewów (przy czym udział gatunków liściastych powinien wynosić co najmniej 90 proc). Natomiast najmniej liczny gatunek lub rodzaj drzew lub krzewów spośród trzech najliczniejszych powinien wynosić co najmniej 10 proc. Konieczne jest również zabezpieczenie wykonanego zadrzewienia przed zniszczeniem i jego utrzymanie od 3 do 5 lat od wypłaty wsparcia (w zależności od użytego rodzaju zabezpieczenia). Ponadto obszar, na którym planowane jest zadrzewienie, powinien być wykazany w ewidencji gruntów i budynków jako teren rolny i użytkowany jako orny. Co istotne, na takiej działce nie można usuwać drzew lub krzewów w okresie 24 miesięcy poprzedzających wykonanie zadrzewienia, a beneficjent tej pomocy zobowiązany jest do utrzymania przez 5 lat od wypłaty wsparcia co najmniej 51 proc. minimalnej liczby sadzonek drzew lub krzewów.
Rolnicy, którzy zdecydują się na zrealizowanie takiej inwestycji, będą mogli po jej wykonaniu przez pięć lat ubiegać się o premię z tytułu zadrzewień.
Zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych
To kolejna jednorazowa pomoc. Może być ona przyznana osobie fizycznej, osobie prawnej, stowarzyszeniu lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej (jeżeli zobowiązała się do wykonania inwestycji zgodnie z wymogami planu inwestycji sporządzonego przez nadleśniczego). Las, w którym zaplanowano powinien stanowić własność ubiegającego się o wsparcie. Może być także przedmiotem współwłasności lub własnością małżonka tego podmiotu. Wsparcie może być przyznane także do gruntów wchodzących w skład wspólnoty gruntowej.
Maksymalna powierzchnia, do której można otrzymać wsparcie w jednym roku wynosi 40 ha.
Dofinansowanie to przyznawane jest do działek wykazanych w ewidencji gruntów i budynków jako las, dla których sporządzono Uproszczony Plan Urządzenia Lasu lub dla któreych wydana została decyzja starosty na podstawie inwentaryzacji stanu lasu. Zainteresowani otrzymaniem funduszy z tego tytułu zobligowani są, jeszcze przed złożeniem wniosku o przyznanie wsparcia, do złożenia do nadleśniczego wniosku o sporządzenie planu inwestycji. Co do zasady, las, w którym mają zostać przeprowadzone inwestycje, musi być położony poza obszarami Natura 2000, rezerwatami przyrody, parkami narodowymi lub krajobrazowymi, a także poza ich otulinami. Grunty te nie mogą być również objęte zobowiązaniem do pielęgnacji założonej uprawy leśnej lub gruntu z sukcesją naturalną w ramach poddziałania „Wsparcie na zalesianie i tworzenie terenów zalesionych” z PROW 2014-2020.
Jeśli chodzi o rodzaj inwestycji, na które można otrzymać środki, to mogą to być:
- wprowadzenie drugiego piętra w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego wynosi od 30 do 50 lat lub
- dolesianie luk w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego wynosi od 21 do 60 lat, lub
- odnowienie drzewostanu uszkodzonego, lub
Dodatkowo w zakresie inwestycji polegających na wprowadzaniu nowych nasadzeń wspierana jest ich ochrona przed zniszczeniami.
Zakładanie systemów rolno-leśnych
Wsparcie na założenie tzw. systemu rolno-leśnego i jego ochronę przed zwierzyną przyznawane jest jednorazowo w formie ryczałtu. I jest to pomoc skierowana do rolników lub ich małżonków, którzy są właścicielami gruntu przeznaczonego do założenia takiego systemu. Mogą to być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne.
Dofinansowanie może być przyznane do działek wykazanych w ewidencji gruntów i budynków jako grunty rolne i użytkowanych jako grunty orne lub trwałe użytki zielone. Z pomocy wyłączone są trwałe użytki zielone położone na obszarach Natura 2000. Maksymalna powierzchnia, która może być objęta wsparciem, to 40 ha w jednym roku.
Założony system rolno-leśny powinien tworzyć zwarty obszar, na którym drzewa lub krzewy posadzone są na gruncie, na którym prowadzona jest działalność rolnicza. Nasadzenia powinny być wykonane w jednym rzędzie lub dwóch rzędach oddalonych od kolejnych nasadzeń w formie jednego lub dwóch rzędów o co najmniej 10 m, ale nie więcej niż 30 m. Drzewa i krzewy powinny być posadzone w odległość 3 m od siebie. W tym celu powinno użyć się co najmniej 3 różnych gatunków lub rodzajów drzew lub krzewów, przy czym co najmniej 51 proc. muszą stanowić gatunki lub rodzaje liściaste. Natomiast najmniej liczny gatunek lub rodzaj drzew lub krzewów spośród trzech najliczniejszych powinien wynosić minimum 10 proc. Nowe nasadzenia trzeba zabezpieczyć albo 3 palikami, albo repelentami, albo osłonkami, albo wełną owczą (z tym że na tej samej powierzchni powinien zostać zastosowany tylko jeden rodzaj zabezpieczenia).
Beneficjent tej pomocy zobowiązany jest do utrzymania przez 5 lat od wypłaty wsparcia co najmniej 51 proc. minimalnej liczby sadzonek drzew i krzewów i do zabezpieczenia drzew i krzewów przed zwierzyną przez 3 lata.
Co istotne, wsparcie w ramach tej interwencji nie może być przyznane do gruntów, na których realizowane są zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne z PROW 2014-2020 czy PS WPR 2023-2027, ekologiczne z PROW 2014-2020 czy PS WPR 2023-2027 bądź ekoschematy.