Główne gazy produkowane przez rolnictwo to metan (CH4) oraz podtlenek azotu (N2O) i z ich redukcją musimy się z w najbliższym czasie zmierzyć. Prawie 2/3 wszystkich emisji gazów cieplarnianych z rolnictwa jest powiązane z hodowlą zwierząt. Największym ich źródłem jest fermentacja jelitowa – zwierzęta produkują i wydalają metan podczas trawienia. Ilość gazów cieplarnianych wytwarzanych przez zwierzęta jest różna i zależy od hodowanych gatunków, paszy, rodzaju chowu (w oborach lub na zewnątrz) i innych warunków środowiskowych.
Ważnym źródłem metanu w rolnictwie (10-15%) są odchody zwierzęce, rozkładające się w warunkach beztlenowych. Powstająca ilość metanu zależy od masy odchodów i technologii ich zagospodarowania (sposobu przechowywania). Technologia niekorzystna z punktu widzenia emisji metanu to składowanie odchodów w postaci ciekłej. Przy składowaniu odchodów stałych penetracja powietrza ogranicza występowanie warunków beztlenowych. Bezpośrednie wywożenie i rozrzucanie odchodów na polu (z krótkotrwałym tylko składowaniem lub z pominięciem składowania) jest ze względu na zanieczyszczenie środowiska metanem rozwiązaniem stosunkowo najkorzystniejszym.
W przypadku N2O jego produkcja pochodzi głównie z gleb, ale także z produkcji roślinnej i zwierzęcej. Podtlenek azotu (N2O) ze względu na wysoki potencjał tworzenia efektu cieplarnianego oraz długi czasookres przebywania w stratosferze, jak również z powodu jego udziału w degradacji warstwy ozonowej stał się ważnym zanieczyszczeniem. Źródłem emisji tego gazu jest wiele naturalnie występujących w przyrodzie procesów. W rolnictwie jego emisje nasiliły się głównie w wyniku większej wydajności procesów nitryfikacji i denitryfikacji.
W wyniku działalności rolnej można bezpośrednio lub pośrednio przyczyniać się do wzrostu zawartości N2O. W sposób bezpośredni poprzez stosowanie nawozów azotowych, emisję azotu organicznego w odchodach zwierzęcych, gospodarkę gruntami, składowanie szlamów ściekowych. Głównym źródłem N2O są przede wszystkim emisje pochodzące
z nawozów sztucznych i naturalnych.
Emisje pośrednie pochodzą głównie z parowania opadów atmosferycznych, odpływu powierzchniowego oraz wymywania azotu do wód gruntowych i powierzchniowych.
Szacuje się, że rolnictwo i obszary wiejskie są odpowiedzialne za ponad 80% emisji N2O. Jego udział w rolnictwie polskim wynosi ok. 72%, przy czym ok. 53% przypisuje się uprawom rolnym, a 19% emitowanych jest z odchodów zwierzęcych.
Rolnictwo nie tylko jest poddawane zmianom klimatycznym, ale także na nie oddziałuje. Produkcja rolna podlega presji klimatycznej, dlatego ważne jest, aby rolnictwo w większym niż dotychczas stopniu uczestniczyło w redukcji emisji gazów cieplarnianych, wdrażając jednocześnie programy adaptacyjne. Wytwarzanie żywności, a także surowców nieżywnościowych musi odbywać się z poszanowaniem środowiska naturalnego.
Oprac. Diana Czapla
PODR w Boguchwale