REALIZACJA WYMOGÓW PAKIETÓW PRZYRODNICZYCH

Pakiety przyrodnicze w ramach Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 są ukierunkowane na ochronę cennych siedlisk zarówno na obszarach Natura 2000, jak i poza nimi. Wsparcie to w dużej części nastawione jest na obszary o szczególnych walorach przyrodniczych, z wysokim udziałem trwałych użytków zielonych oraz występowaniem mokradeł, których znaczna część położona jest na obszarach Natura 2000.

Wyróżnia się dwa pakiety przyrodnicze: Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 oraz Pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000.

Wdrażanie wariantów ptasich Pakietu 4. ma na celu poprawę warunków bytowania zagrożonych gatunków ptaków, których siedliska lęgowe są związane z trwałymi użytkami zielonymi występującymi na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO), poprzez dostosowanie użytkowania do wymogów gatunków ptaków gniazdujących na łąkach i pastwiskach oraz ekstensyfikację gospodarowania na obszarach OSO. Od 15 marca 2022 r. w ramach wariantów 4.8.- 4.11. możliwe jest podejmowanie zobowiązań na całym obszarze Natura 2000, a nie jak dotychczas tylko na działkach należących do wyznaczonych obszarów OSO!

W przypadku wariantów dotyczących cennych siedlisk przyrodniczych zarówno w Pakiecie 4., jak i Pakiecie 5. celem realizacji jest utrzymanie, a także przywrócenie właściwego stanu lub zapobieganie pogarszaniu się stanu cennych siedlisk przyrodniczych określonych według typów siedlisk klasyfikacji dyrektywy siedliskowej, chronionych w ramach sieci Natura 2000 oraz innych cennych przyrodniczo siedlisk występujących na łąkach i pastwiskach.

WYMOGI NIEZBĘDNE DO PRZYSTĄPIENIA DO PAKIETU 4. i PAKIETU 5.

1. Obowiązek posiadania dokumentacji przyrodniczej wykonanej przez eksperta przyrodniczego (botanika/ornitologa), w roku przystąpienia do programu lub w roku poprzednim (wyjątkiem jest wariant 4.7. ekstensywne użytkowanie na OSO, gdzie nie ma potrzeby wykonania takiej dokumentacji);
2. Obowiązek zebrania i usunięcia skoszonej biomasy (w tym zakaz pozostawiania rozdrobnionej biomasy); w terminie do 2 tygodni po pokosie. Siano powinno zostać usunięte z działki rolnej lub ułożone w pryzmy, stogi lub brogi, które należy usunąć najpóźniej do 1 marca kolejnego roku;
3. Na obszarze objętym Pakietem 4. i 5. zakazuje się:

a) wałowania, stosowania komunalnych osadów ściekowych oraz podsiewu;

b) włókowania w okresie:

− od 1 kwietnia do 1 września na obszarach nizinnych (do 300 m n.p.m.),

− od 15 kwietnia do 1 września na obszarach wyżynnych i górskich (powyżej 300 m n.p.m.);

c) stosowania środków ochrony roślin z wyjątkiem selektywnego i miejscowego niszczenia uciążliwych gatunków inwazyjnych z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu (np. mazaczy herbicydowych);

d) tworzenia nowych, rozbudowy i odtwarzania istniejących melioracji wodnych szczegółowych, z wyjątkiem konstrukcji urządzeń mających na celu dostosowanie poziomu wód, wykorzystując istniejące urządzenia melioracji wodnych szczegółowych do wymogów siedliskowych gatunków/siedlisk będących przedmiotem ochrony w pakiecie, jeżeli takie działania zostaną szczegółowo opisane przez eksperta przyrodniczego w dokumentacji przyrodniczej, a w przypadku wariantu 4.7. – przez doradcę rolnośrodowiskowego;

e) składowania biomasy wśród kęp drzew i zarośli, w rowach, jarach i innych obniżeniach terenu.

CZYM JEST DOKUMENTACJA PRZYRODNICZA?

Dokumentacja przyrodnicza to charakterystyka danego siedliska przyrodniczego lub siedliska lęgowego ptaków, położonego na trwałych użytkach zielonych lub obszarach przyrodniczych przygotowana przez eksperta przyrodniczego. Podstawą do sporządzenia dokumentacji przyrodniczej jest przeprowadzenie przez eksperta przyrodniczego inwentaryzacji terenowej.

Dokumentacja przyrodnicza siedliskowa potwierdza występowanie cennych siedlisk przyrodniczych objętych „wariantami siedliskowymi” (4.1.-4.6.2. oraz 5.1.-5.6.2.). W celu udokumentowania siedliska kwalifikującego do wariantu ekspert spisuje charakterystyczne gatunki roślin, opisuje siedlisko oraz wykonuje fotografie. Cenne łąki w ramach pakietów przyrodniczych,
w zależności od wariantu, można użytkować kośnie, pastwiskowo, kośno-pastwiskowo
(tj. w jednym roku stosować i wypas, i koszenie) lub naprzemiennie (czyli w kolejnych latach stosować wypas, koszenie lub wypas i koszenie). Warianty siedliskowe obejmują zatem większość typów półnaturalnych, ekstensywnie użytkowanych trwałych użytków zielonych.

W zależności od rodzaju użytkowania w każdym wariancie określone są wymogi dotyczące:

- terminów pokosów (zwykle jest to opóźnione koszenie od 15 czerwca do 30 września) lub wypasu,
- częstotliwości koszenia, np. jeden lub dwa pokosy w roku,

- wielkości nieskoszonej powierzchni, np. pozostawienie 15-20% powierzchni nieskoszonej,

- zebrania i usunięcia skoszonej biomasy.

Dokumentacja przyrodnicza ornitologiczna potwierdza obecność na danym trwałym użytku zielonym lub obszarze przyrodniczym, siedliska lęgowego gatunków ptaków objętych „wariantami ptasimi” (4.8.-4.11.). Występowanie gatunków ptaków kwalifikujących łąkę do płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach danego wariantu jest dokumentowana przez eksperta przyrodniczego podczas wizyty terenowej.

W dokumentacji przyrodniczej ekspert określa szczegółowo wymogi, jakie na danych działkach rolnik będzie musiał spełnić realizując zobowiązanie w ramach poszczególnych wariantów Pakietu 4. lub Pakietu 5.

Oprócz dokumentacji przyrodniczej beneficjent powinien posiadać Plan działalności rolnośrodowiskowej sporządzony przez uprawnionego doradcę rolnośrodowiskowego.

Do sporządzenia planu potrzebne są:

• kopia pierwszej strony dokumentacji przyrodniczej;
• oświadczenie eksperta przyrodniczego, o stwierdzeniu występowania danego siedliska
  w wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji siedliska przyrodniczego lub siedliska lęgowego ptaków położonego na gruntach zadeklarowanych we wniosku o przyznanie pierwszej płatności w ramach danego wariantu;
• oświadczenie eksperta przyrodniczego o braku sprzeczności między działaniami określonymi w PO lub w PZO ustanowionymi dla danego obszaru chronionego a realizacją Pakietu 4.
  i Pakietu 5 (nie dotyczy wariantu 4.7.);
• oświadczenie doradcy rolnośrodowiskowego o braku sprzeczności między działaniami określonymi w PO lub w PZO ustanowionymi dla danego obszaru chronionego
  a realizacją wariantu 4.7.

STAWKI PŁATNOŚCI DO PAKIETÓW PRZYRODNICZYCH

Oprac. na podst. lit.

Natalia Antoniewska

PODR w Boguchwale