Środki ochrony roślin stosowane w chemicznej ochronie upraw, przed ich dopuszczeniem do stosowania przechodzą testy toksyczności wobec pszczoły miodnej i na tej podstawie klasyfikuje się je jako toksyczne bądź nietoksyczne dla pszczół. Najczęściej do zatruć pokarmowych dochodzi w przypadku, gdy pszczoła pobierze skażony pyłek, nektar, spadź lub wodę. Ten rodzaj toksyczności jest szczególnie niebezpieczny w czasie suszy oraz gdy skażone pokarmy wnoszone są do ula. Zatruciu ulega wtedy nie tylko cała pszczela rodzina, ale również wyprodukowany przez nią miód.
Niestety, najczęstszą przyczyną zatruć zapylaczy nie jest wcale chemiczna ochrona jako taka, czy brak przepisów prawnych regulujących stosowanie środków ochrony roślin, tylko błędy wykonywane przez użytkowników wykonujących zabiegi.
Stosując środki ochrony roślin trzeba bezwzględnie przestrzegać następujących zasad:
Zgodnie z art. 31 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r., do treści zezwolenia i etykiety środka ochrony roślin wprowadzany jest zapis: „Przed zastosowaniem środka należy poinformować o tym fakcie wszystkie zainteresowane strony, które mogą być narażone na znoszenie cieczy roboczej i które zwróciły się o taką informację”. Zapis ten służy ograniczeniu negatywnego wpływu stosowanych środków ochrony roślin na zdrowie ludzi i zwierząt, a w szczególności pszczół. Powyższe regulacje obligują rolników do informowania o planowanych zabiegach zainteresowane osoby (np. pszczelarzy), które zwróciły się do niego z takim wnioskiem.
Ponadto zgodnie z art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 2097), kto stosuje środek ochrony roślin w sposób stwarzający zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska (…), podlega karze grzywny, a w przypadku rażącego naruszenia przepisów zostaje wydany zakaz wykonywania zabiegów z użyciem środków ochrony roślin.
Przypadki stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie stosowania środków ochrony roślin należy zgłaszać do wojewódzkiego inspektoratu ochrony roślin i nasiennictwa. Pracownicy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w ramach posiadanych kompetencji prowadzą postępowania wyjaśniające przyczynę zatrucia pszczół i uczestniczą w pracach komisji powoływanych przez urząd gminy.
Należy jednak podkreślić bardzo ważną rolę jaką odgrywa współpraca pomiędzy rolnikiem a pszczelarzem. Poprawna komunikacja oraz poszanowanie wzajemnej pracy stanowi klucz do tego, żeby owady zapylające były bezpieczne. Z pewnością odwdzięczą się zarówno pszczelarzom – wytwarzając miód wysokiej jakości, jak i rolnikom – przyczyniając się do wyższych plonów.
Paweł Kisała
PZDR Łańcut
Fot. M. Kuźniar „Pasieka Na Skraju Roztocza”