W przypadku uprawy ziemniaka straty jakościowe plonu ze względu na liczne występowanie drutowców potrafią być bardzo duże, dlatego należy przygotować się do strategii ochrony i poznać najważniejsze cechy biologii szkodnika i metody ochrony.
Biologia gatunku
Drutowce to larwy chrząszczy należące do rodziny sprężykowatych. Jest to grupa owadów, których nazwa pochodzi od charakterystycznej budowy ciała – aparatu skokowego, który umożliwia owadom dorosłym podskakiwanie po upadku na grzbiet.
Zimują zarówno dorosłe chrząszcze, jak i larwy w różnych stadiach rozwojowych. Wylot dorosłych chrząszczy odbywa się od wiosny do jesieni. Odżywiają się one głównie pyłkiem roślin, nie odgrywają więc roli jako organizmy szkodliwe.
Od trzeciej dekady kwietnia do pierwszej dekady maja trwa wylot pierwszych chrząszczy. Pierwsze jaja samice składają od trzeciej dekady maja w wilgotną glebę na głębokość 1-2 cm. Wylęg jaj rozpoczyna się po ok. 5 tygodniach. W zależności od gatunku rozwój larw trwa od 3 do 5 lat – podczas niego następuje 8 linień.
Larwa (stadium szkodliwe) po wylęgu jest bezbarwna, walcowata, natomiast osobniki starsze, które dorastają do 3 cm długości pokryte są grubym, silnym chitynowym pancerzem, barwy od żółtopomarańczowej do ciemnobrunatnej, czyni je więc podobnymi do odcinków miedzianego drutu – stąd nazwa drutowce. Larwy w początkowej fazie rozwoju odżywiają się substancją próchniczną, a w dalszej kolejności atakują rośliny uprawne i zasiedlają je. Dojrzałe larwy w ostatnim roku rozwoju żerują do czerwca-lipca, następnie w głębszych warstwach gleby (30-60 cm) przepoczwarczają się. Młode chrząszcze wylęgają się w końcu lata, niewielka ich część wylatuje, a większość pozostaje w ziemi aż do wiosny następnego roku.
Szkodliwość larw drutowców
Stadium szkodliwym dla roślin uprawnych są larwy przebywające w glebie w okresie swoich wieloletnich cykli rozwojowych. Drutowce powszechnie występują w różnych środowiskach, jest to spowodowane urozmaiconym pokarmem z którego korzystają. Preferują głównie użytki rolne zaniedbane agrotechnicznie, z ograniczoną uprawą płużną, zachwaszczone, w systemach bezorkowych, stanowiskach po monokulturach lub adaptowanych użytkach zielonych, ugorach i odłogach. Odżywiają się substancjami rozpuszczonymi w próchnicznych glebach, żywymi roślinami, rozkładającymi się szczątkami roślinnymi i zwierzęcymi.
Drutowce najbardziej aktywne są wiosną i jesienią. Należą one do najgroźniejszych szkodników ziemniaka. Są bardzo trudne do zwalczenia ze względu na brak dostępnych środków ochrony roślin i specyficznych warunków życia larw. Uszkodzone bulwy mają płytkie lub głębokie wgryzienia, średnicy ok. 2 mm, a wewnątrz miąższu kanały mogą być nieregularne, na całym przekroju bulwy, zanieczyszczone odchodami. Uszkodzone bulwy mogą być wtórnie infekowane przez choroby powodowane przez grzyby i bakterie. Silnie uszkodzone bulwy nie nadają się na cele konsumpcyjne, do przetwórstwa ani na sadzeniaki.
Objawy zewnętrzne żerowania drutowców można czasami pomylić z objawami występowania formy chorobowej ryzoktoniozy określanej jako korkowatość bulw. W odróżnieniu od objawów żerowania drutowców w powstałym otworze znajduje się suchy czop otoczony nekrotyczną tkanką.
Drutowce żerują również na podziemnych częściach innych roślin uszkadzając buraki, kiełkujące zboża po wysianiu, kiełkujące nasiona rzepaku, a w późniejszym stadium rozwoju rzepaku żerują również na korzeniach kukurydzy, trawy, cebuli, warzyw korzeniowych i roślin ozdobnych.
Larwy drutowców są nieodporne na brak wody, dlatego większe uszkodzenia bulw powodują w lata suche, traktując je jako źródło dostępnej wody.
Niechemiczne metody ochrony przed szkodnikami
Ograniczeniu występowania larw drutowców w glebie sprzyjają prawidłowo stosowane wszystkie uprawki agrotechniczne, takie jak: podorywki, orki zimowe (powodują wymarzanie larw i wyjadanie ich przez ptaki) i spulchnianie gleby. Przewracanie gleby powoduje dobre jej napowietrzenie, lekkie przesuszenie i niszczenie chwastów, czego nie lubią larwy.
Występowaniu drutowców sprzyja duże zachwaszczenie pól. Szczególnie rozłogi perzu stymulują rozwój drutowców, dlatego bardzo ważnym zabiegiem jest zwalczanie chwastów zarówno mechaniczne, jak i chemiczne.
Do roślin uprawnych, które są niezbyt chętnie atakowane przez szkodniki glebowe należą: groch, fasola, bobik, soja, facelia, gorczyca czy rzepik. Uprawa w poplonie ścierniskowym np. gorczycy, rzepy oleistej ogranicza liczebność drutowców, ze względu na wydzielane do gleby przez roślinę związki o działaniu ograniczającym (glukozynolany – zjawisko allelopatii). Również uprawa gorczycy białej jako nawozu zielonego ogranicza rozwój drutowców.
Allelopatia (z gr. allelon – wzajemny i pathos – cierpienie) – szkodliwy lub korzystny wpływ substancji chemicznych wydzielanych przez rośliny lub grzyby danego gatunku, lub pochodzących z rozkładu tych roślin lub grzybów. Allelopatia odnosi się głównie do substancji chemicznych wydzielanych do podłoża, które wpływają na wzrost innych organizmów w bezpośrednim otoczeniu, głównie roślin i bakterii. Substancje mogą pobudzać lub hamować kiełkowanie, a także wzrost i rozwój innych gatunków roślin żyjących w bliskim sąsiedztwie lub zajmujących bezpośrednio po nich to samo miejsce. Źródło Wikipedia
Jeżeli na danym stanowisku występują drutowce, w płodozmianie nie powinno się umieszczać roślin zwiększających zachwaszczenie, nie powinno się również odłogować pola. Na zwiększenie liczebności larw na trwale wpływa również zagęszczenie gleby bez orek i podorywek.
Naszymi sprzymierzeńcami w walce z drutowcami są również ich naturalni wrogowie, którymi są ptaki, krety, chrząszcze biegaczowate zwane szczypawkami.
Ochrona chemiczna
Do zwalczania szkodników glebowych zarejestrowane były środki fosforoorganiczne, ale ze względu na wysoką szkodliwość dla środowiska zostały one wycofane.
Obecnie do zwalczania drutowców w uprawie kukurydzy, ziemniaków i w rzepaku jarym zarejestrowany jest środek Belem 0,8 MG w formie mikrogranulatu do stosowania w trakcie siewu lub sadzenia. Produkt stosuje się do gleby, jednocześnie z siewem lub sadzeniem za pomocą aplikatora do granulatów.
W uprawie buraka cukrowego, pastewnego i kukurydzy przeciwko drutowcom zarejestrowana jest zaprawa Force 20 CS.
Środki ochrony roślin należy stosować zgodnie z podanymi na etykiecie zaleceniami.
Oprac. na podst. lit.
Anna Moskal
PODR Boguchwała